Πώς ήταν η χλωρίδα και η πανίδα των Κυκλάδων 5000 χρόνια πριν; Ποιοι ήταν οι πυρήνες της κοινωνίας τους; Ποια ήταν η κοινωνική διαστρωμάτωση; Πώς κάλυπταν τις ανάγκες διαβίωσης οι κάτοικοι των νησιών; (κτηνοτραφία, κυνήγι, αλιεία,γεωργία;)
Yπήρχαν γνώσεις ναυπηγικής, υφαντικής ακόμη και καλαθοπλεκτικής; Με ποιον τρόπο ψυχαγωγούνταν; Tί ρόλο είχε η μουσική, το ποτό και ο χορός στη ζωή τους; Ποιες ήταν οι τελετουργίες και οι λατρείες τους; Γνωρίζουμε στοιχεία για τις πίστεις και τις δοξασίες τους;
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, συμπληρώνοντας το 2016 τα 30 χρόνια δημιουργικής παρουσίας του, διοργανώνει την έκθεση με τίτλο «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν» που θα διαρκέσει από αρχές Δεκεμβρίου 2016 μέχρι τέλη Μαρτίου 2017. Καθώς έως σήμερα δεν υπάρχουν τεκμήρια γραφής της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου, η έκθεση επιχειρεί να «αναγνώσει» με απλό και εύληπτο τρόπο τη δομή της κοινωνίας των Κυκλάδων κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3200 έως 2000 π.Χ.), τις ασχολίες των κατοίκων, το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούσαν, τις πίστεις και τις δοξασίες τους, μέσα από τα δημιουργήματα του ίδιου του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού.
Η έκθεση διοργανώνεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε σύμπραξη με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και περιλαμβάνει 191 αρχαία αντικείμενα: από τη συλλογή του ίδιου του Μουσείου, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (98 έργα από τα Μουσεία Νάξου, Απειράνθου, Σύρου και Πάρου), καθώς και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.
Η έκθεση πραγματοποιείται με την οικονομική συμβολή του Συνεργαζόμενου Ιδρύματος Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.
Τα κυκλαδικά ειδώλια στη σημερινή τους μορφή, με την απλότητα και τα λιτά τους περιγράμματα, αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό, συνδέοντάς τα συχνά με έργα τέχνης μοντέρνων καλλιτεχνών του 20ου αιώνα, όπως ο Modigliani, ο Brancusi, ο Matisse, ο Picasso κ.ά. Η πρωταρχική θεώρησή τους με μια αυστηρή τυπολογική παρουσίαση, στέρησε συχνά τους συσχετισμούς των αρχαιολογικών εκθεμάτων με τις πολιτισμικές εξελίξεις της κοινωνίας που τα παρήγαγε. Η έκθεση «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν» έρχεται να καλύψει αυτό το κενό και να αναδείξει με κατανοητό τρόπο την καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των ανθρώπων των Κυκλάδων 5000 χρόνια πριν!
Η έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν» η οποία περιλαμβάνει και αρχαιότητες από τα μουσεία των Κυκλάδων που προέρχονται από ανασκαφές, έρχεται να καλύψει αυτό το κενό χωρίς να παραλείψει να θίξει και την αρχαιοκαπηλία, που έπληξε βαρύτατα τον κυκλαδικό πολιτισμό. Αναδεικνύει δε με λιτό, αισθητικά προσεγμένο αλλά συγχρόνως κατανοητό τρόπο, τη ζωή και τις ασχολίες των ανθρώπων των Κυκλάδων 5000 χρόνια πριν.
Η έκθεση διαρθρώνεται στις εξής θεματικές ενότητες:
1. Πυρήνες της κοινωνίας
2. Ασχολίες, Τέχνες & Τεχνικές
3. Μια Ματιά στην Κοινωνική Ζωή
4. Κοινωνική Ιεραρχία
5. Πίστεις και Δοξασίες
2. Ασχολίες, Τέχνες & Τεχνικές
3. Μια Ματιά στην Κοινωνική Ζωή
4. Κοινωνική Ιεραρχία
5. Πίστεις και Δοξασίες
του κου Νίκου Σταμπολίδη.
Όταν ακόμα το Χάος ήταν κυρίαρχο
κι αδιαμόρφωτη η πλάση
ένα φτερωτό όν, ενοποιητικό, ο Έρωτας πετούσε στην αέρινη δίνη
ενώνοντας τον Ουρανό και τη μάνα Γη.
Και εγένετο Φως!
Φως που μοιράστηκε τον χρόνο με το σκοτάδι
δημιουργώντας ενιαυτούς και εποχές.
Και τα έγκατα της Γης εκτόξευσαν λάβες
που πνίγηκαν στα κρύα νερά της θάλασσας σχηματίζοντας νησιά και ηπείρους
κι ανάμεσά τους την Αιγηίδα,
την πιο όμορφη απ΄όλα τα μέρη της γης.
Ανάμεσα στα πολλά τα νησιά της
για χρόνια διέσχιζε το πέλαγος ακυβέρνητος ένας βράχος,
η Αστερία, που στάθηκε καταμεσής στο αρχιπέλαγος
για να γεννήσει η Λητώ τον γιο του Δία,
τον χρυσομάλλη Απόλλωνα,
θεό της λογικής, της Μουσικής και του Φωτός.
Κι από τότε, ο βράχος από Ά-δηλος έγινε Δήλος!
Και γύρω του στάθηκαν τ΄άλλα νησιά σε κύκλο
για να τιμήσουν το θεϊκό φως του Αιγαίου,
Νησιά που πήραν ονόματα από τους γιους
και τις θυγατέρες του Ποσειδώνα,
ο Νάξος, η Πάρος, ο Άνδρος, η Σαντορίνη …
οι Κυκλάδες.
Και πάνω τους στήθηκε η ζωή των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων
Μα τούτοι πλήθαιναν
και η Ανάγκη,
μάνα αυτή της προόδου,
τους ανάγκασε να ακονίσουν τον νου
και την έμφυτη περιέργεια,
αναζητώντας δρόμους τροφής και εργαλείων και επικοινωνίας
Έτσι ξεκίνησαν να εφευρίσκουν
και να επιχειρούν.
Τον άγριο θεό της θάλασσας αψηφώντας
αναζήτησαν να κάνουν μια καλύτερη ζωή,
φέρνοντας οψιδιανό από της Μήλου τις πλαγιές,
το κοφτερό γυαλί των ηφαιστείων,
που επεξεργάστηκαν
το ίδιο για μαχαίρι κοφτερό,
μ’αυτό να κόψουν, να τρυπήσουν, να χτυπήσουν,
όπλο μαζί και εργαλείο φοβερό
πριν του χαλκού η κοφτερή λεπίδα
γίνει της πιο σημαντικής τους εποχής
η νέα πραγματικότητα.
(Η Εποχή του Χαλκού).
Φορώντας τον μανδύα της περιέργειας ταξίδεψαν
Με πλοία και σκαριά ελαφριά
πάνω σε χαίτες λευκών αλόγων
και κατσικιών κοπάδια,
όπως φαντάστηκαν τα κύματα της θάλασσας
κι’από τις αίγεs ονόμασαν το Αρχιπέλαγος
Αιγαίο …
Πάνω σε βράχια που αντίκρυζαν τη θάλασσα,
Σταθμούς σε μια πορεία του Αγνώστου
σκάλισαν με πέτρα πάνω στην πέτρα
σημάδια ανεξίτηλα,
ανθρώπους και καράβια και κύματα
να θυμούνται έτσι τ’αγκυροβόλια
για την επόμενη διαδρομή, κάθε φορά …
Και οι γυναίκες περιμένοντας το γυρισμό των αντρών τους,
Κατασκεύαζαν αγγεία από πηλό,
και πάνω τους ζωγράφιζαν τον κόσμο τους:
ήλιους, και κύματα και ψάρια
και σπείρες αέναες
χωρίς αρχή και τέλος,
με τέλος και αρχή συνάμα.
Καθημερνά γνωρίζοντας τον άλλο,
τον απέναντι,
χαρίζοντας και παίρνοντας γεννήματα της γης
κι ακόμα τ’ αγαθά από τα ζώα
γάλα και κρέας, δέρμα και μαλλί
οψιανό και μέταλλα
χαλκό κι ασήμι
και χρώματα που μοιάζαν
στης θάλασσας το δέρμα, μπλε,
ή στων ανθρώπων την υγρή ψυχή, το αίμα, κόκκινο,
το σώμα τους να βάψουν
(και τα υφάσματα).
Έτσι σιγά-σιγά
ανοίγονταν ο νους
κι οι ομάδες γίνονταν κοινωνίες ολόκληρες.
Και πίναν συντροφιά με ξένους και δικούς
και γλύκαιναν τις μέρες και τις νύχτες τους
με μουσικές και όργανα
και αποτύπωναν στην πέτρα του Αιγαίου
την αστραφτερή
που άλλη δεν υπάρχει
σε ομορφιά
αυτή που μέσα στους αιώνες κρατεί
στο μάρμαρο το πάλευκο
σμιλεύοντας την ιστορία, τις αξίες και τις πίστεις τους
με τον δικό τους τρόπο.
Αντί γραφής,
Πουλιά και ζώα κι άνθρωποι συνάμα
ξεπήδαγαν μέσ’ από χέρια επιδέξια
την ομορφιά ν’ αποτυπώσουν λαχταρώντας
μιας δύσκολης μα όμορφης ζωής.
Συμποσιαστές, και μουσικοί
γυναίκες κι άνδρες αντάμα
και παιδιά πυρήνες της ζωής, της οικογένειας,
της κοινωνίας τους πυρήνες.
Με ζεύγη αρχοντικά, βασίλισσες και βασιλιάδες
κοσμημένους με σπαθιά και τελαμώνες
Μα πάνω απ’ όλα σμίλεψαν
μορφή κυρίαρχη,
αυτή της γης-γυναίκας,
γυναίκας καθιστής ωσάν βιολί
γυναίκας γόνιμης, καρποφορούσας,
παραγωγή της ίδιας της ζωής
που συνεχίζει το αδιάκοπό της νήμα
αυτήν που ξαφνικά μπορούσε να τη βρει στη γέννα ο θάνατος,
αυτήν ν’ αποτυπώσουν θέλησαν περσότερο
μ’ αυτόν τον τρόπο ν’ απομονώσουν το κακό.
Αυτήν στο τέλος, σ’ άλλη σφαίρα, λάτρεψαν
σε πολλαπλές μορφές
υψώνοντάς τη σε βάθρο θεϊκό
γυμνή, με τονισμένο το τρίγωνο της ήβης της
γυμνή,
όπως γυμνός ο άνθρωπος γεννιέται
και γυμνός – χωρίς να παίρνει τίποτα – πεθαίνει.
Nίκος Σταμπολίδης
Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου