Η άκριτη δύναμη της κριτικής στην κριτική ή αλλιώς bullshit

Πολύ περισσότερο από ότι ο Ζαν Ζακ Ρουσώ και ο Βολταίρος, ο Ντιντερό ενσάρκωνε 

την πιο προοδευτική πτέρυγα της σκέψης του Διαφωτισμού, μια θέση που προερχόταν 

από την πεποίθησή του ότι  το πρώτο βήμα προς τη φιλοσοφία είναι 

η δυσπιστία/αμφιβολία/σκεπτικισμός.
(Le premier pas vers la philosophie, c'est l'incrédulité).
Σε απλά λαϊκά (νέα) ελληνικά "βούτα πρώτα τη γλώσσα στο μυαλό σου". 

Σε παλαιότερα "μη προτρεχέτω η γλώττα της διανοίας".

Θέλω να γίνω λίγο ..."φιλόσοφη" (ή μήπως "φιλοσοφίνα";) αλλά δε μου βγαίνει. Όμως, επειδή ο σοφός-σκέτο λαός λέει πως τρώγοντας έρχεται η όρεξη θα αρχίσω κι εγώ το φαγοπότι...  ουπς το γράψιμο δηλαδή.
Δεν προλαβαίνω μάνα μ', δεν προλαβαίνω να παρακολουθώ "μέτωπα". Που δεν κλείνουν κιόλας. Όλα ανοιχτά. Μακάρι να άνοιγαν και τα μάτια μας και τα μυαλά μας σαν κι αυτά και να παρέμεναν κιόλας ανοικτά.
Δεν προκάνω μάνα μ', δεν προκάνω να ενημερώνομαι για το ένα "θέμα" που προκύπτει και ... τσουπ το άλλο. Μακάρι να ενημερωνόμασταν και γι' αυτά που ακυρώνονται/διαψεύδονται όσο κάποιοι ψάχνουμε να βρούμε τις πληροφορίες.
Κάποιοι παλιοί είπαν πως scripta manent. Δίκιο είχαν (και έχουν). Το 'γραψες; Έμεινε. Ψέμα; Ε και; Έμεινε ένα ψέμα ακόμα.
Και κάποιοι άλλοι (νεώτεροι αυτοί) είπαν πως παραπληροφόρηση είναι αυτό που μένει όταν καμουφλάρεις ή κρύψεις πολύ καλά την πραγματική πληροφορία. Κι αυτοί δίκιο είχαν. Και έχουν.

Έχω χάσει πια και τη μπάλα και το μέτρημα με τις αντιπαραθέσεις.
Λέει κάποιος "μέρα" αμέσως κάποιος άλλος να πει "νύχτα".
Λέει κάποιος άλλος "ναι" κι αμέσως ένας τρίτος "όχι".
Λέει κάποιος "μαθαίνω ότι" εννοώντας πως κάτι πήρε το μάτι του ή το αυτί του και πάνω σε αυτό που κάπου άκουσε, κάποιος είπε, κάπου διάβασε κατεβάζει λιβέλους. Κι όταν "με το καλό" η αλήθεια αποκαθίσταται και βγαίνει στο φως η πραγματική είδηση εκείνο που έμεινε δεν είναι τίποτε περισσότερο απ' αυτό που κάποιος "έμαθε ότι..." επειδή κάποιος, κάπου, κάποτε είπε.
Λέει ο τρίτος "έτσι" κι αμέσως ο αντίλογος "γιουβέτσι".
Εγώ πάλι λέω ότι, σαν παλιά καραβάνα, προσαρμόζομαι στις εκάστοτε συνθήκες και βλέπω από μακριά τις παγίδες που καραδοκούν.
Κι εκεί που πάω να "τσιμπήσω" και ν' απογοητευτώ, λέω: ώπα, υπάρχει και τρίτος "δρόμος".
Όχι αυτός του σοσιαλισμού που ένας ...παλιός ορκιζόταν πως υπήρχε. Όχι, δεν έχω σκοπό να τον αμφισβητήσω μωρέ, για να το έχει πει κάπου θα ήξερε ότι υπήρχε αλλά δεν είναι της παρούσης τώρα ν' αρχινίσουμε το "κυνήγι του χαμένου θησαυρού/δρόμου του σοσιαλισμού". Γιατί είναι της παρούσης ν' αρχίσουμε να κατανοούμε τί υπάρχει συνήθως ανάμεσα σε δυό αλήθειες ή ανάμεσα σε δυό ψέματα ή ανάμεσα σε μία αλήθεια κι ένα ψέμα.

O  Ortega Y. Gasset φημολογείται πως είπε: "Κουλτούρα είναι αυτό που μένει όταν ξεχάσεις όλα όσα διάβασες". Αυτός κι αν έχει δίκιο.
Κι εγώ λέω πως κατανόηση ενός κειμένου (προτού το ξεχάσεις) είναι αυτό που μένει όταν το διαβάσεις δύο φορές (ή και παραπάνω). Τη μία σαν ένα κείμενο/γνώμη/άποψη/ανάλυση/κριτική του Τάδε-σκέτο ή του Δείνα-σκέτο και την άλλη σαν ένα κείμενο/γνώμη/άποψη/ανάλυση/κριτική του Τάδε ή του Δείνα που έχει την τάδε ιδιότητα, το πόστο ή την ευθύνη. (Μένει ν' αποδειχτεί αν έχω δίκιο κι εγώ).

Κι όλα αυτά ενώ έχουμε χάσει τ' αυγά και τα καλάθια με όσα λέγονται στ' αλήθεια και με όσα δεν έχουν λεχθεί ποτέ αλλά κάποιοι (συνήθως παπαγάλοι) ισχυρίζονται πως τα άκουσαν, ενώ μέσα στο συλλογικό μας υποσυνείδητο καταγράφονται σκόρπιες φράσεις ή λέξεις ή παράγραφοι, μεμονωμένα τμήματα δηλαδή ενός ίσως αριστοτεχνικά δομημένου λόγου, γραπτού ή προφορικού, που όμως κανείς δεν μπήκε στον κόπο ν' ασχοληθεί με αυτόν ως σύνολο γιατί το θυμικό του έχει ήδη ικανοποιηθεί με το μέρος. Βεβαίως σε αυτή την δύσκολη πολλές φορές  διαδικασία της νόησης και της κατανόησης του λόγου δεν παίζει κανέναν ρόλο αν αυτό που εκφράζεται είναι κατά τη γνώμη μας σωστό ή λάθος, αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε. Αυτό είναι μεταγενέστερο στάδιο και προϋποθέτει την κατανόηση των όσων διαβάσαμε ή ακούσαμε. Αν η προϋπόθεση αυτή λείπει τότε εκείνο που απομένει είναι βουητό που μοιάζει με άναρθρες κραυγές αλαλαζόντων, νοητική λυματολάσπη που βουλώνει τις διαύλους επικοινωνίας του εγκεφάλου με ό,τι βρίσκεται στο ακουστικό ή το οπτικό μας πεδίο, εν προκειμένω ένα γραπτό κείμενο ή έναν προφορικό λόγο. Θόρυβος που καλύπτει την φωνή της λογικής.
Κι αφού - λένε - θόρυβος είναι ο "ήχος", ο αντιστρόφως ανάλογος με την πηγή που τον δημιούργησε τότε αυτό που μένει είναι η άκριτη δύναμη της κριτικής στην κριτική ή αλλιώς bullshit.

Στο θέμα μας...
(Τί; δεν είμαστε ακόμη στο θέμα μας; είναι σαν να σας ακούω να ρωτάτε)
Ρωτήθηκα αν μ' ενοχλεί η ...πολυφωνία της νέας κυβέρνησης. Απάντησα πως όχι γιατί έχω συνηθίσει αυτήν την πολυφωνία από τότε που ήταν αντιπολίτευση.
Ρωτήθηκα επίσης γιατί δεν μ' ενοχλεί αυτή η πολυφωνία τώρα που η αντιπολίτευση έγινε κυβέρνηση.
Όντας πολίτης αυτής της χώρας κι έχοντας υποστεί τα πάνδεινα από τους προκατόχους αυτής της κυβέρνησης παραδέχομαι πως μ' ενοχλεί. Από την άλλη όμως νοιώθω περισσότερο ασφαλής που παρά τις ...αξιοπρεπείς ασάφειες μέσω αυτής της παράξενης - οφείλω να ομολογήσω - πολυφωνικής πρακτικής έχω περισσότερες πιθανότητες να αλιεύσω την αλήθεια και την πραγματική πληροφορία. Θα ήθελα βέβαια - έτσι γι' αλλαγή - αυτήν την αλήθεια και την πραγματική πληροφορία να βγουν οι ίδιοι να μας την πουν, να την πουν στην βουλή, γιατί πάνω απ' όλα, προσωπικά, επιζητώ την γνώση του τί μας περιμένει εξαιτίας των όσων μας οδήγησαν ως εδώ. Και κυρίως τί ακριβώς συνέβη και φθάσαμε ως εδώ. Ξέρετε, δεν με παίρνει να περιμένω την ιστορία να μου το πει ή γράψει. Ούτε το κοκαλάκι μου δεν θα έχει μείνει τότε για να το ακούσει ή να το διαβάσει.
Πέρα όμως από το κάπως μακρύτερο παρελθόν έχω απορίες και για το πρόσφατο.
- Τί πραγματικά συνέβη στο eurogroup;
- Τί ακριβώς συνέβη με τα σενάρια χρηματοπιστωτικής ασφυξίας; Που μόνο σενάρια δεν ήταν (ούτε είναι);
- Γιατί δεν θα "περνούσε" την αξιολόγηση η προηγούμενη κυβέρνηση κι έτσι την έκανε
μ' ελαφρά πηδηματάκια προκαλώντας εκλογές νωρίτερα; Τί σκατά ρημαδιό άφησε πίσω της;
- Γιατί κανείς δε μας εξηγεί το μέγεθος της ζημιάς;
- Ποιός ζήτησε από τον Υποικ δημιουργική ασάφεια κι εκείνος γιατί δέχτηκε; Αν ήθελαν οι εταίροι να κοροϊδέψουν τα κοινοβούλιά τους ας έβρισκαν μόνοι τους τον τρόπο να το κάνουν.  Όπως ακριβώς έκαναν και τα δικά μας προηγούμενα καϊνάρια. Τελικά τα τσιράκια αποδείχθηκαν καλύτερα απ' τους δασκάλους τους.
- Τί ακριβώς εννοούσε ο Υποικ μιλώντας για αξιοπρέπεια; Μήπως θα 'θελε με όση αξιοπρέπεια μου έχει απομείνει να του βάλω όχι ένα, όχι δύο αλλά καμιά δεκαριά "νι" στο όνομά του; Και που μόνο εγώ θα ξέρω τί σημαίνει το καθένα απ' αυτά;
- Τί εννοεί ο Μηλιός με το κείμενο που έγραψε; Και κυρίως γιατί το έγραψε; (Δεν πείθομαι ότι απλώς "είχε ανάγκη να εκφραστεί").
- Σε άλλον πλανήτη ζούσε ο Μηλιός όταν αμέσως μετά τις εκλογές ολόκληρη η χώρα ήταν βυθισμένη στην αγωνία;
- Γιατί χαίρονται οι νεοφιλεύθεροι με αυτό το κείμενο; Γιατί χαίρονται οι νεοφιλελεύθεροι γενικώς;
- Ποιά είναι η θέση του Μηλιού και ποιά η δουλειά του μέσα στο κόμμα; 
- Τί είναι ο Μηλιός; Tί είναι ο κάβουρας και τί είναι το ζουμί του΄
- Ποιά στ' αλήθεια είμαι εγώ και πού πάω;

(Τα ερωτήματα δεν έχουν τέλος. Αυξάνονται δε με γεωμετρική πρόοδο).


Το κείμενο του Μηλιού το διάβασα δύο φορές. Την πρώτη φορά σαν κείμενο του "Μηλιού-σκέτο" και το βρήκα καταπληκτικό. Τη δεύτερη σαν κείμενο του "Μηλιού-υπεύθυνου σχεδιασμού της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ" και το βρήκα τουλάχιστον υποκριτικό, προκλητικό και ανεπαρκές.

Τα ερωτηματικά που καθημερινά μου γεννιούνται δεν βιάζομαι να τ' απαντήσω. Ξέρω πως αργά ή γρήγορα θα μου απαντηθούν έτσι κι αλλιώς. Δεν ξέρω αν θα μου αρέσουν οι απαντήσεις. Εκείνο όμως που σίγουρα ξέρω είναι ότι 40 χρόνια διακυβέρνησης από τα δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία (αυτά είχαν πράγματι εξουσία) έχουν δημιουργήσει ανεπανόρθωτες βλάβες στο κράτος, στην κοινωνία, στη χώρα. Με αποκορύφωμα την τελευταία πενταετία όπου τα δύο αυτά κόμματα έδωσαν τα ρέστα τους. Και για να είμαι πιο δίκαιη, την τελευταία δεκαετία. Αρχής γενομένης από το αμαρτωλό 2004. Αλλά αν θέλω να είμαι ακόμη πιο δίκαιη πρέπει να πάω ακόμη πιο πίσω. Και χωρίς να το καταλάβω, δίκιο στο δίκιο, θα φτάσω στο "Τσοβόλα δώσ' τα όλα".
Δεν μεταδίδω άλλο. Γιατί χωρίς επίσης να το καταλάβω θα φτάσω στον Καποδίστρια.

Μ' αυτά και μ' αυτά έφτασα ν' αναρωτιέμαι πώς μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση, που δέχεται έναν ανηλεή και πρωτοφανή, ακόμα και για τα παγκόσμια χρονικά, πόλεμο από παντού, από παντού όμως, θα καταφέρει να διορθώσει τ' αδιόρθωτα. Πώς θα προχωρήσει όταν ένα πάει να φτιάξει και δέκα χαλάνε. Μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση που αποδεικνύεται πως δεν κατέχει τελικά ούτε ίχνος εξουσίας παρά μόνο μια χαλαρή και ανομοιογενή εντολή διακυβέρνησης.
Κατ' άλλα ...αισιοδοξείτε κι ευτυχείτε.
Και μην ξεχνάτε: στο τέλος όλα θα πάνε καλά, αν δεν πάνε δεν είναι το τέλος.

Σημ.: Σήμερα πλέον, Νοέμβριος του 2016, ο Γιάννης Μηλιός εξαργύρωσε την μετέπειτα σιωπή του. Διορίστηκε πρόεδρος του Φεστιβάλ Αθηνών αυτός(;) που αποκαλούσε τον Τσίπρα “Βοναπάρτη”. Σε άρθρο, ανυπόγραφο βέβαια, ως editorial στις “Θέσεις», το πολιτικό περιοδικό που διευθύνει, ο “πολέμιος” της πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Μηλιός, έγραφε: Με την παρουσία του ηγεμόνα Βοναπάρτη Α. Τσίπρα ως πρωθυπουργού, η Αριστερά “δίνει μάχες” υιοθετώντας όλα τα μνημονιακά νομοσχέδια με διαδικασίες που τίποτε δεν έχουν να ζηλέψουν από τους αναγκαστικούς νόμους έκτακτων καθεστώτων, επιβεβαιώνοντας με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο τον προσχηματικό χαρακτήρα της αντιπροσώπευσης ως ιδεολογικού κρατικού μηχανισμού που σε τελική ανάλυση αναστέλλεται όποτε οι “συνθήκες” το απαιτούν, ένα είδος καθεστώτος έκτακτης ανάγκης μέσα στη “δημοκρατική ομαλότητα”.